Haarlems Dagblad – donderdag 22 januari 1992:
“De inwoners van Bloemendaal kregen hun drinkwater vanaf 1912 aangeleverd vanuit een pompstation aan de Hoge Duin en Daalseweg. Via persleidingen werd duinwater uit bronnen aan de Lage Duin en Daalseweg omhoog gepompt naar een hoogte van 42 m NAP. Daar werd het gefilterd in bakken met duinzand. Vanwege de hoge ligging van de reservoirs was voor de distributie geen watertoren nodig. De installatie raakte in 1953 buiten gebruik: de capaciteit was ontoereikend voor het groeiend inwonertal van de gemeente. Sindsdien staat het gebouw er werkeloos en vervallen bij.
Het provinciebestuur is van plan het complex, dat is uitgevoerd in de voor die tijd zeer geavanceerde betonskeletbouw, op de Monumentenlijst te plaatsen. Gisteravond vroegen B&W van Bloemendaal aan de gemeenteraad of tegen dit voornemen bezwaar moet worden aangetekend. Het college vreest namelijk dat het gebouwtje na een eventuele restauratie een ‘publieksaantrekkende werking’ krijgt, wat één der fraaiste villagebieden in onze gemeente niet verdraagt. Op voorstel van de VVD werd die discussie uitgesteld tot na een provinciale hoorzitting begin maart. Daar licht de provincie het voornemen tot behoud toe. De meeste raadsleden lieten zich gisteravond dus niet op voorhand verleiden tot een uitspraak, op CDA-fractievoorzitter J. van Gent na: ‘Het is niet monumentwaardig. “t Is een oude troep”.
Omslag
Het duurde tot september 1999 voordat de gemeente Bloemendaal, na een unaniem genomen raadsbesluit, het complex aan de fam. Swaak verkoopt. De waardering voor markante, vroeg 20- eeuwse (betonnen) gebouwen die met sloop werden bedreigd was in de tussenliggende jaren sterk toegenomen. Het waterfilter is sinds 1998 een Rijksmonument
Oorspronkelijke situatie
Bijna vijftig jaar buiten gebruik, na veertig jaar geruisloos functioneren, een klein verwaarloosd filtergebouw voor ruim 70 huishoudens in Bloemendaal. Het staat op een 40 m hoog duin in Park Duin en Daal, een in 1903 door landschapsarchitect Leonard Springer vormgegeven park, overwoekerd maar nog steeds met een heldere contour die de functionele opzet volgt. Het waterfilter is een beton- skelet ingevuld met holle betonsteen. Tot de rand gevuld met filterzand op een grindbed. Ontworpen en gebouwd door de NV Industriële Maatschappij F. J. Stuhlemeijer en Co, te Breda, in beton, een in 1912 nog weinig gebruikt bouwmateriaal.
Architectonische ingrepen
Een groot en donker bouwvolume , ontworpen om zand en grind te bevatten vraagt om duidelijke ingrepen om voor een woonfunctie geschikt te worden. Daglichttoetreding en trappen om de diverse vloerniveaus te verbinden waren nodig . Lastige bouwfysische aspecten van een enkelwandig betonnen gebouw en een flinke betonrenovatie. Een los programma van eisen zoals geformuleerd door de eigenaren/ opdrachtgevers. Leidende gedachte voor het ontwerp was het scheppen van lange zichtlijnen op de drie assen, oost/ west, noord/ zuid en in het hart verticaal. Dit bepaalde ook waar in de buitenwanden openingen gemaakt dienden te worden voor de grote ramen.
Architecten
Mart van Schijndel (1943- 1999), schetsontwerp
Paul van Dam (1950- 2009), definitief ontwerp
vanaf 1999 en oplevering.
Eindresultaat
Een licht en helder industrieel (rijks)monument. Met behoud van wat dit plastische pand zo bijzonder maakt, een inzichtelijke constructie en een duidelijke contour. Het eindresultaat is een ongewoon ruim woonhuis. Gezien de complexiteit van de opdracht is een groot aantal adviseurs en vakmensen nauw betrokken geweest bij de realisatie.